Tema 2: MECR e influencia no ensino.

A entrada de hoxe versa sobre o tema 2 visto nas aulas de Linguas estranxeiras no contexto español e internacional: o Marco Europeo Común de Referencia para as linguas e os obxectivos, métodos e prioridades da política lingüística europea.

En primeiro lugar, que é exactamente o MECR? Trátase dun documento creado hai case vinte anos polo Consello de Europa que define a competencia lingüística dos falantes dun idioma. Este documento emprégase como modelo de referencia a xeito global para definir as diferentes destrezas que se poden adquirir ao estudar unha lingua, seguindo unha escala de seis niveis que vai dende o A1 (principiante) ata o C2 (competencia plena). Dentro destes niveis, hai tres dimensións (comprender, falar e escribir) que se teñen en conta á hora de poñer a lingua en práctica. O MECR ven funcionando dende a súa creación (2001) como ferramenta básica de referencia na ensinanza de idiomas, xa que resulta claro á hora de marcar o que se espera de cada nivel, tanto para o alumnado como para os docentes. Un punto moi útil deste modelo é que facilita a homologación de diferentes acreditacións en linguas estranxeiras, tan populares nos últimos anos.

Imae atopada en http://www.euenglish.hu/2015/12/what-are-cefr-levels/

Gustaríame enlazar o uso do MECR coa miña experiencia persoal, tanto como profesora como estudante. Ata que cheguei á universidade, non entendera moi ben o que significaba «ter un nivel B2/C1/...». Recoñecía que había un nivel baixo, outro intermedio e outro avanzado, pero non entendía cales eran os criterios (e os exames) para falar dun ou outro. Só unha vez comecei a traballar nunha academia privada, entendín as diferencias entre ditos niveis e cal eran as súas aplicacións prácticas; como graduada en Tradución e Interpretación, quixen probarme a min mesma e presentarme ao Cambridge Proficiency in English - C2 (aquí vos deixo a escala de Cambridge cos exames e o equivalente no MCER). Sinto que adquirín as competencias propias do nivel despois de aprobar? Si, máis moito do que preparei era «técnica de exame»: non só recoñecer os contidos, tamén entender cada tipo de exercicio que iba a realizar, e así activar coñecementos previos para facilitar o desenvolvemento da tarefa. Penso que foi máis efectivo entender o por que de cada parte do exame que simplemente poñer en práctica os contidos, como a veces se pide nas aulas. 

Dende logo, nas academias de linguas e nas escolas de idiomas trabállanse tendo o MECR como guía e en moitos casos, como obxectivo. Con isto refírome a que se aprende para aprobar un exame de B1, de B2... e conseguir unha acreditación, non para desenvolverse en diferentes situacións. No caso das aulas de secundaria, a guía que supón o MECR tamén está presente e a teoría di que o alumnado que remata a ESO vai ter como mínimo un nivel B1 da lingua estranxeira, mais... significa isto que este grupo de poboación é realmente capaz de desenvolverse en situacións da vida real nesa lingua? As leis educativas vixentes nestes momento (LOE, LOMCE) falan do plurilingüismo como un obxectivo a conseguir no futuro, como unha prioridade para o sistema educativo e como medida para facilitar o ensino das linguas estranxeiras, aínda que este concepto non está totalmente implementado na realidade. Parece que neste país se presta máis atención á imaxe externa que a solucionar problemas internos, como centrarse nas aplicacións prácticas da lingua para un ensino máis efectivo. O MECR é unha boa guía, centrada nun enfoque máis comunicativo, máis non é suficiente para cambiar o ensino que nos corresponde.

Aprobar un exame non quere decir que se estean a adquirir as competencias propias dese nivel. As acreditacións, que parecen tan importantes e non sempre se chegan a empregar máis que para presumir delas, poden quedar obsoletas moi fácilmente. Tiven unha alumna que quería certificar un B2 de inglés, e dous meses despois do exame, non volvera practicar a lingua. Cal é o sentido se non hai unha aplicación práctica? Porén, a poboación que estuda linguas estranxeiras faino maioritariamente na escola, e son os menos os que buscan opcións fóra do horario lectivo. Dende logo, hai tamén unha repercursión económica á hora de acreditar o coñecemento desa lingua estranxeira que hai que ter en conta. A maior parte de estudantes acode a clases extracurriculares do idioma do seu interés ben porque precisan reforzo e un aprobado, ou porque queren certificar de xeito oficial ditos coñecementos. Ás veces, parecemos esquecer que o coñecemento dunha lingua vale máis que un papel que o diga, e unha certificación regulada (respaldada por unha institución recoñecida e con validez en documentos) pode variar, dependendo do nivel, dende un mínimo de 50€ ata máis de 200€. O estado non sei fai cargo deste desembolso, que no caso dos niveis máis altos é bastante grande. Aínda que nas Escolas Oficiais de Idiomas do país é posible presentarse directamente a un exame de certificación, estes non sempre foron recoñecidos no estranxeiro ou os niveis non se correspondían exactamente coa realidade. Ata hai uns anos, non existían nas EOIs os niveis avanzados C1 e C2, e recoñecíase o B2 como tal, co correspondente desaxuste en casos de recoñecemento de méritos lingüísticos no estranxeiro. 

Dende o meu punto de vista persoal, o MECR resulta útil para a docencia porque como dixen anteriormente, é claro no que se require aos aprendices e aos contidos que hai que traballar. Non obstante, non se pode esquecer que como futuros e futuras docentes, á hora de programar sempre hai que ter en conta as necesidades específicas do alumnado e do entorno sociocultural. Non todo o mudo ten as mesmas capacidades, habilidades ou coñecementos e antecedentes previos. De aí que a nosa labor resulte tan complicada, porque hai que adaptar o sistema ao alumnado e non ao revés, e tentar facilitar a todo o noso grupo estratexias para a autoaprendizaxe sen deixar de guialo cara a aplicacións prácticas da lingua, o cal non é nada sinxelo. 

Un saúdo, 

Katrin B.